Prawidłowa pozycja spoczynkowa języka to pozycja, w której język podczas spoczynku – snu, milczenia – znajduje się w zwarciu z podniebieniem twardym. Ważne jest by język przylegał do podniebienia na całej swej szerokości, oraz odpowiednio na długości. Czubek języka (apex) nie powinien napierać na zęby, ale zachowywać minimalną odległość od nich.
Prawidłowa pozycja języka wpływa korzystnie na rozwój twarzoczaszki, prawidłowy rozwój mowy, prawidłowy rozwój funkcji: połykania, gryzienia, oddychania, a także na postawę całego naszego ciała.
Aby ćwiczenia wspierające prawidłową pozycję spoczynkową były skuteczne, muszą obejmować ćwiczenia wszystkich grup mięśniowych języka. Oraz powinny być wykonywane w prawidłowej, symetrycznej pozycji ciała. Siadamy na krześle, nogi płasko spoczywają na ziemi, kolana ugięte, plecy proste, głowa prosto. Nie podpieramy się, nie opieramy na stoliku/biurku.
Oto moja przykładowa propozycja ćwiczeń dla dzieci w wieku 2+:
- Zacznijmy od wytłumaczenia dziecku (nawet malutkiemu) gdzie powinien znajdować się język. Obejrzyjmy buzię, język, podniebienie. Dotknijmy ich. Odszukajmy wałek dziąsłowy (zgrubienie, fałd za górnymi siekaczami).
- Wysuwanie i chowanie języka (Jeśli dziecko ma tendencję do międzyzębowej realizacji jakichkolwiek głosek, najlepiej skonsultować się z logopedą przed wykonywaniem tego ćwiczenia. Jednak jeśli język jest słaby to WSZYSTKIE mięśnie potrzebują ćwiczeń, dlatego przy realizacjach międzyzebowych, skup się na chowaniu języka, a wysuwaj tylko delikatnie.) Podczas tego ćwiczenia wzmacniamy mięsień bródkowo-językowo (wysuwanie) i gnykowo-językowy (chowanie)./10powtórzeń
- Prychanie (m. rylcowo-językowy) – prychaj, wydając dźwięk zbliżony do „phy”, tak jak kocur /10powtórzeń
- Podnoś język do podniebienia/ wałka dziąsłowego (m. podłużny górny) /10powtórzeń
- Kląskanie (m. podłużny górny) /10powtórzeń
- Wysuwanie języka z buzi i opuszczanie apexu (m. podłużny dolny) /10powtórzeń
- Rynienka 🡪 grot (m. poprzeczny) /10powtórzeń
- Sekwencja ruchów języka przy otwartej buzi: płaski 🡪 wąski 🡪 rynienka 🡪 łyżeczka (m. pionowy) /10powtórzeń
Zestaw ćwiczeń zawiera ćwiczenia wszystkich mięśni zaangażowanych w utrzymywanie prawidłowej pozycji języka: m. bródkowo-językowy, m. gnykowo-językowy, m. rylcowo-językowy, m. podłużny górny i dolny, m. poprzeczny, m. pionowy.
Pracując z małymi dziećmi warto zachęcić je do ćwiczeń poprzez zabawę. Poniżej przedstawiam jak możecie ćwiczenia logopedyczne zamienić w wesołą zabawę:
Odwiedziny w ZOO:
Potrzebujemy:
- Obrazki: kobra, dik-dik, prychający kocur/kot, małpka, koń, jaszczurka, gąsienica,
- Smakołyki na język: mini posypka do ciastek, kawałki andrutów, kawałki chrupek kukurydzianych, ryż preparowany, itp.
- Instrument: dzwonek, trójkąt, bębenek (ale można też klasnąć w ręce)
- Dziś będziemy bawić się w ZOO. Możemy tam spotkać mnóstwo zwierząt, może spróbujemy się w nie pobawić? Pomyśl, gdyby nasz język był kobrą (pokazujemy obrazek kobry) układałby się wysoko do góry, aż tutaj (pokazujemy podniebienie i ułożenie języka w pozycji kobry-przyleganie do podniebienia). Popatrz jak ta nasza kobra, wspaniale wyciąga się do góry i przykleja do sufitu. Sprawdźmy, czy Ty też masz takiego zwinnego wężyka w buzi? (Zachęcamy, by dziecko spróbowało wykonać ćwiczenie. Jeśli ma z nim kłopot możemy zachęcić je do próby kląskania z zatrzymaniem języka w górze). A może Twoja kobra spróbuje ze mną śmiesznie kląskać? Popatrz (prezentujemy), spróbuj ze mną.
- Chodźmy dalej. Kolejne zwierzę to: nieśmiały DIK-DIK. (Pokazujemy obrazek DIK-DIKa). On chowa się w takiej małej jaskini i nieśmiało wystawia głowę, ale zaraz z powrotem się chowa. Popatrz (Prezentujemy: wysuwamy i chowamy język. Buzia jest otwarta, język staramy się prowadzić w poziomie). Spróbuj ze mną udawać tego miłego zwierzaka, może uda nam się go nakarmić? (Gdy dziecko wysunie język, nakładamy na niego kawałeczek smakołyka i dziecko powoli wsuwa język ze smakołykiem do buzi).
- Popatrz kto jeszcze jest w naszym ZOO: O! To kot (pokazujemy obrazek naprężonego kocura). Ojej ten kocurek jest niezadowolony, strasznie na nas prycha: phy-phy-phy (prezentujemy prychanie). Chyba chce żebyśmy poprychali razem z nim, spróbujmy.
- Ojej a tutaj widać zwinną małpkę (obrazek małpki). Tylko popatrz, jak ona skacze do góry (Podnosimy i opuszczamy język do podniebienia/wałka dziąsłowego). Poskaczmy razem z małpką. O! małpka chyba widzi na górze jakiegoś dobrego banana (na swoje podniebienie umieszczamy kawałek andruta, może trochę kakao, dżemu – i dotykamy językiem, starając się oderwać/zlizać ten smakołyk). Teraz kolej na Twoją małpkę, czy ona też znajdzie tam coś dobrego?
- Popatrz, co to za zwierzak? (Obrazek konia) Tak, to koń. Ten konik, bardzo lubi szybko biegać. Raz biega do przodu, a raz do tyłu i cały czas wydaje konikowe odgłosy (prezentujemy kląskanie). Prosimy dziecko by biegało przodem/w przód i kląskało, a gdy usłyszy dźwięk instrumentu, wtedy biega tyłem, nadal kląskając. I tak kilka razy. Mamy tutaj połączeni ruchu, orientacji w przestrzeni (przód, tył) oraz ćwiczeń języka.
- Co dalej? (Obrazek jaszczurki) Tak, to jaszczurka. Jaszczurki mają bardzo długie języki i potrafią wyjąć je z buzi, aż daleko do brody, popatrz (prezentujemy wysuwanie języka i kierowanie koniuszka do brody). Ta nasza jaszczurka wygląda na głodną. Może ją nakarmimy? (Na łyżeczce umieszczamy smakołyk, np. posypkę, i łyżeczkę układamy na wysokości brody, tak by dziecko wysuwając język i kierując go w dół, mogło dosięgnąć czubkiem języka tej posypki i wciągnąć ją do buzi – najpierw prezentujemy na sobie).
- A jakie zwierzątko jest kolejne? (Obrazek gąsienicy) To gąsienica! Zobacz jak się gimnastykuje. Raz zwija się w rulonik, a raz rozwija jak patyczek (prezentujemy dziecku układanie języka w rurkę i w grot, na zmianę). Ona chyba ćwiczy, żeby zostać motylkiem. Poćwiczmy razem z nią.
- Ojej wycieczka w ZOO dobiegła końca. Czas teraz pożegnać się ze zwierzątkami.(Układamy po kolei wszystkie obrazki zwierzątek). Zobacz jak one śmiesznie tańczą, żeby się z nami pożegnać (Prezentujemy taniec zwierzątek: płaski język – można go wysuwać przez żeby, dodatkowa stymulacja 🡪 język węższy, ułożony w grot 🡪 rynienka/rurka 🡪 łyżeczka/miseczka – język jest ułożony tak, ze przypomina łyżeczkę, z której nic nie spada, trochę jak rurka tylko apex także jest uniesiony. Na początku pokazujemy każdą pozycję powoli, osobno, a w ostatniej – miseczce – umieszczamy drobny smakołyk, na pożegnanie każdego zwierzątka, tym samym układ tańczy dla nas: kobra, dik-dik, kot, małpka, koń, jaszczurka i gąsienica. I każde zwierzątko dostaje na końcu mały smakołyk).
Pamiętajmy, ze gdy zaczynamy ćwiczyć, dziecko nie umie naśladować wszystkich naszych ruchów. Jednak uczy się poprzez obserwację i próby. My możemy mu także pomagać przy układaniu języka, np. wspomagając się skrobakami do języków, szczoteczkami, patyczkami, szpatułkami, słomkami, łyżeczkami – wszystkim, co pomoże dziecku i nam
Bawcie się dobrze!
Ps. Jeśli chcecie zobaczyć, jak poprawnie wykonać powyższe ćwiczenia, zapraszam na film: TUTAJ